تاریخچه آسانسور

– تاریخچه آسانسور: به هنگام بازدید از بناهای تاریخی که در طی قرون و اعصار گذشته ساخته شده اند، علاوه بر لذت بردن از زیبایی و شگفتی های آنها، معمولا این سؤالات در ذهن ما مطرح می گردد که چگونه بشر در قرن های گذشته از بالابرها جهت بنا کردن و ساختن این بناها استفاده کرده است، بالابرهای اولیه به چه شکلی به کمک انسان آمده اند. ساخت بناهای عظیمی که در طول قرنها پابرجا مانده اند، هرگز بدون دستیابی به سطح بالای دانش کاربرد بالابرها میسر نبوده است. برای ساخت این بناها دانش بالابرها نباید کمتر از مهارت های هنر معماری توسعه یافته آن روز بوده باشد. آسانسور یکی از ابتدایی ترین ماشین های ساده ساخت دست بشر است که همواره به کمک او آمده است. در دایره المعارف بریتانیا آمده که ویتروس، معمار رومی، ۲۶ سال قبل از میلاد در نوشته های خود از وسایلی نام برده است که ۲۳۶ سال قبل از میلاد در جابه جایی وسایل در بناها استفاده می شده است. اولین آسانسورهای باری قرقره ای در آن دوران اختراع گردید و با یک حرکت تکاملی درازمدت، مسیرهای دشوار رشد دانش علمی و فنی و تجربیات در این زمینه به صورتی مداوم تاکنون طی کرده است. استفاده از آسانسورهای مسافربری و باری به قرون وسطی در استحکامات نظامی برمی گردد که جهت جابه جایی آن از نیروی انسان و یا حیوانات استفاده می گردید. همزمان با توسعه تمدن، رشد اقتصادی ، توسعه فنی همکاری های علمی فنی، دانش فنی سیستمهای صنعتی زیادی شکل گرفت.

پایه گذار علمی و طرح آسانسورهای امروزی، دانشمند و ریاضیدان بزرگ، آتوود است. ماشین آتوود عبارت است از دو وزنه ای که با یک نخ به یکدیگر مربوط می شوند و روی فلکه ای، وزنه های رو به بالا و پایین حرکت می کنند. با بررسی قوانین حرکتی این دو وزنه نسبت به هم و تأثیر آنها بر فلکه، قوانین و فرمول های محاسباتی آسانسور تدوین گردید. در حدود سال ۱۸۰۰ میلاد هم زمان با کشف نیروی بخار در کشور انگلستان و به کارگیری آن در راه اندازی چرخ های صنعت آسانسور سازی که تا آن زمان پیشرفت چندانی نکرده بود، ناگهان دستخوش تحولاتی شد و قدرت بخار به عنوان نیروی محرکه ی در بالابرها مورداستفاده قرار گرفت. اما به دلیل عدم امنیت کافی در این آسانسور، عملا تا سال ۱۸۵۲ مورداستفاده قرار نگرفت. در عصر صنعتی، ویلیام تامسون با آسانسور هیدرولیک خود توانست از نیروی سیال در جابه جایی اتاقک استفاده نماید. ایشا جی اتیس با به کارگیری ترمز اضطراری در آسانسورهای کششی در سال ۱۸۵۳ و نمایش در محوطه کاخ کریستال در شهر نیویورک، توانست ایمنی استفاده کنندگان را تأمین کرده و از لحاظ روحی اطمینان بیشتری به مسافرین بدهد. در سال ۱۸۵۸ این سیستم در آسانسورها به صورت صنعتی توسط شرکت های سازنده بالابرها مورداستفاده قرار گرفت. ورنر زیمنس در سال ۱۸۸۰ با استفاده از موتور الکتریکی اولین آسانسور الکتریکی را ابداع نمود و جان روبلینگر با به کار گیری سیم بکسل فولادی بجای طناب های کنفی که از ایمنی چندان قابل قبول برخوردار نبودند استفاده نمودند تا آسانسورهای پیشرفته امروزی از استانداردهای ایمنی بالایی برخوردار باشند

توسعه تدریجی آسمان خراش ها باعث طراحی و ساخت آسانسورهای پیشرفته گردید که آن نیز در نتیجه رشد و توسعه رشته های مهندسی برق، شیمی و مکانیک بود. با رشد مهندسی صنعت آسانسور در مقابل باعث ساخت بناهای نمونه و برجسته گشت که در صورت عدم تعامل آنها شاید طراحی و ساخت آسانسور در همان طرح اولیه سال ۱۸۵۰ باقی می ماند. وقتی که موتورهای الکتریکی جایگزین موتورهای بخار شدند دو پیشرفت اساسی رخ داد. یکی اینکه کنترل حرکت آسانسور آسان تر شد زیرا با قطع و وصل کردن یک کلید سرعت الکتروموتور کنترل می گردید که قبلا با محدودیت های تکنیکی و صنعتی که وجود داشت امکان کنترل آسانسورهایی که با قدرت بخار کار می کردند میسر نبود و دیگر اینکه در سال ۱۸۹۵ توسط سیستم های کنترل الکتریکی که با پیشرفت مدارهای برقی میسر گشته بود قادر بودند توسط به حرکت درآمدن فلکه کششی و استفاده از وزنه تعادل اتاقک را به حرکت درآورند.

نخستین آسانسور الکتریکی به صورت امروزی در آمریکا در سال ۱۸۸۷ به وسیله ویلیام باکستر در شهر بالتیمور ساخته شد. در سال ۱۸۸۹ با نصب دو دستگاه آسانسور کششی در شهر نیویورک که از موتورهای الکتریکی استفاده می کردند به کارگیری این نوع آسانسور به صورت تجاری آغاز شد. مشکل اساسی موتورهای الکتریکی آن روزگار محدودیت سرعت در آنها بود که نمی توانستند سرعتی بیش از ۲ متر در ثانیه داشته باشند. در سال ۱۸۹۴ شرکت آسانسوری توانست به کمک سیم بکسل و ترکیب تعدادی از فلکهها، آسانسور هیدرولیکی تولید کند که حرکت آن به طور مستقیم از طریق موتور الکتریکی صورت می گرفت. عمده ترین تغییر در آسانسورهای کششی از سال ۱۹۳۰ میلادی پس از به کارگیری نیروی محرکه الکتریکی بدون گیربکس بود که امروزه آنها در سرعت های بالا مورداستفاده قرار می گیرند. در سال ۱۹۰۳ با به کار گیری موتور محرکه بدون گیربکس دسترسی به سرعت های بالا امکان پذیر شد. از سال ۱۹۱۵ با استفاده از سیستمهای الکتریکی و کنترل اتاقک امکان توقف اتاقک و تراز شدن آن با کف طبقات ممکن شد. در سال ۱۹۵۰ سیستم کنترل گروهی در آسانسور بکار گرفته شد و حتی نیاز به وجود فردی به عنوان اپراتور (آسانسورچی) در داخل اتاقک منتفی شد.