تعیین ابعاد آسانسور در پلان نقشه ساختمان و ابعاد آسانسور برانکارد بر و ظوابط آسانسور موضوعی است که در این مقاله به آن میپردازیم.
پس از مرحله فاز صفر (ایده و طرح اولیه) یک ساختمان، وارد مرحله فاز یک و ابعاد و اندازه‌های استاندارد در مقیاس ملی و مقیاس جهانی می‌شویم لیکن مهمترین بخش از دانش طراحی معماری دانستن حداقل ابعاد و استانداردهای یک فضای ساختمانی می‌باشد.
در این راستا هرفضا براساس ویژگی‌های خاص خود دارای ضوابط، ابعاد و اندازه‌های استاندارد در مقیاس ملی و جهانی می‌باشد.
آسانسور که نیز بخش مهمی از یک ساختمان است، از این قائده مستثنی نبوده و براساس ضوابط ویژه (تعداد طبقات، ظرفیت، سرعت، نوع کاربری و ایمنی) دارای ابعاد و ویژگی‌های خاص است که در طراحی فاز یک باید به درستی اعمال گردد و لاغیردر مرحله اجرایی به ویژه خرید و نصب، کارفرمایان و تیم اجرایی را دچار چالش‌هایی خواهد نمود.
در این مقاله کوتاه سعی در بررسی ضوابط و استانداردهای مهم در طراحی معماری با توجه به مساحت زمین (متراژهای زیر۲۰۰ مترمربع و متراژهای بالای ۲۰۰ مربع) و نوع کاربری خواهیم داشت.
لازم به ذکر است که استانداردهای لازم توسط معاونت مسکن و ساختمان، دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان تدوین گردیده و ملاک عمل می‌باشد که شامل ۲۱ جلد کتاب (مبحث) درباره شرایط و ضوابط کلی (طراحی و اجرا) یک ساختمان می‌باشد.
مبحث ۱۵ این مهم (مقررات ملی ساختمان، آسانسور و پله‌برقی) به طور اخص به ضوابط، استانداردها و توضیحات کلی و فنی آسانسور و پله‌برقی پرداخته که در این مقاله به عنوان مرجع اصلی ما مورد استناد قرار گرفته است.
لازم به ذکر است که در دستورالعمل حاضر برای ساختمانهایی بـا ترافیـک متوسـط (مسـکونی) می‌باشـد و بـرای سـایر سـاختمان‌هـا بیش از ۷ طبقه+پیلوت علاوه بر ضوابط حاضر می‌بایست سایر الزامات خاص مربوطه نیـز رعایـت گـردد.
در صورت افزایش تعداد طبقات و یا واحدهای مسکونی(بیش از ۲۰ واحد) ارائه محاسبات ترافیک ساختمان و کنترل آن از طرف طراح معمار الزامیست.
ابعاد آسانسور در پلان
– تعیین تعداد آسانسور، ظرفیت نوع (سرعت و نوع درب) و جانمائی آسانسور بر عهده مهندس طراح معمار است.
– در ساختمانهای با طول مسیر قائم حرکت بیش از ۷ متر از کف ورودی اصلی تعبیه آسانسور الزامی است.
– رعایت ضوابط و استانداردهای لازم برای معلولین جسمی و حرکتی، در کلیه ساختمان‌هائی که نیاز به تعبیـه آسانسـور دارند، الزامی است. (عدم وجود مانع حرکتی، پله و … از معبر عمومی به سمت آسانسور- تعبیه آسانسور ویلچربر بـا درکابین حداقل ۸۰سانتی متر عرض و …)
– در ساختمانهای ۸ طبقه یا با طول مسـیر حرکـت ۲۸ متـر و بیشـتر از کـف ورودی اصـلی بایـد حـداقل دو دسـتگاه آسانسور پیش‌بینی شود، حتی اگر از نظر محاسبات تعداد و ظرفیت، یک دستگاه آسانسور کفایت نماید.
– در کلیه ساختمانهای با طول مسیر حرکت بیش از ۲۱ متر از کف ورودی اصلی، حداقل یک دستگاه آسانسور مناسب حمل بیمار (برانکاردبر) باید تعبیه شود.
– در ساختمان‌هائی که وجود آسانسور(ها) الزامی است، باید حداقل یکی از آسانسورها قابلیـت حمـل صـندلی چـرخ‌دار (ویلچربر) را داشته باشد.
– حداکثر فاصله پیاده روی از ورودی ساختمان یا ورودی آپارتمان‌ها برای سوار شدن به آسانسورها در هر طبقه ۴۰ متـر می‌باشد. آسانسورها باید به نحوی جانمائی شوند که فاصله پیاده روی برای سوار شـدن افـراد بـه هـر کـابین حـداقل ممکن باشد.- ورود و خروج افراد از آسانسور به طبقات و بالعکس باید به راحتی و بدون تداخل حرکتی صورت پذیرد و فضـای کـافی جهت انتظار مقابل آسانسورها در نظر گرفته شود.
– در صورتیکه تعداد آسانسورها ۳ دستگاه یا کمتر باشد میتوان آن‌هـا را در یـک چـاه قـرار داد و در صـورتیکه تعـداد ۴ دستگاه باشد، باید حداقل در دو چاه جداگانه قرار گیرند.
– در آسانسورهائی که دارای چاه مشترک می‌باشند اگر فاصله بین بیرونی‌ترین قسمت آسانسور تا لبـه کـابین آسانسـور مجاور کمتر از ۳۰ cm باشد در سراسر چاه می‌بایست جداسازی صورت پذیرد.
مشخصات ابعادی کابین آسانسورها
آسانسور ویلچربر: ابعاد کابین: عرض: ۱۱۰/cm عمق: ۱۴۰cm/ ارتفاع:۲۲۰cm
ابعاد در: عرض: ۸۰ cm/ارتفاع: ۲۰۰ cm
آسانسور برانکاردبر: ابعاد کابین: عرض: ۱۱۰ cm/عمق: ۲۱۰ cm/ارتفاع: ۲۲۰ cm
ابعاد در: عرض: ۹۰ cm/ارتفاع: ۲۰۰ cm
ابعاد عمق راهروی مقابل آسانسورها
آسانسور تکی: برابر یا بزرگتر از عمق کابین
آسانسور گروهی مقابل هم: برابر یا بزرگتر از ۲۱۰cm یا مجموع بزرگترین عمق کابین آسانسورهای روبـروی هـم (هـرکدام که بزرگتر باشد).
آسانسور گروهی کنار هم: برابر یا بزرگتر از ۱۵۰ cmیا بزرگترین عمق کابین آسانسور در گروه ( هر کـدام کـه بزرگتـر باشد).
حداقل ابعاد ضروری در طراحی موتورخانه آسانسور در پلان
- حداقل فضای باز در جلوی تابلوهای کنترل آسانسور: ۷۰ cm
- حداقل فضای باز در اطراف تجهیزات ثابت موتورخانه: ۵۰ cm
- حداقل فضای باز در اطراف تجهیزات در حال چرخش: ۶۰cm
- ارتفاع سکوی موتور آسانسور از کف موتورخانه: (۷۰-۱۰۰)cm
در این صورت باید از پله مناسب جهت دسترسی استفاده شود.
– ارتفاع تراز کف موتورخانه تا کف بام خرپشته حداقل: ۳۲۰ cm
– بازشوی موتورخانه باید حداقل ۹۰cm عرض و ۱۸۰cm ارتفاع داشته باشـد بـه سـمت بیـرون بـاز شـود و دارای قفـل مناسب (در حیاطی) بوده و در اختیار افراد صاحب صلاحیت باشد.
– عمق چاهک از کف تمام شده معماری تا کف چاهک می‌بایست ۱۶۰ cmباشد.
– در ساختمانهای اسکلت بتنی می‌بایست اختلاف یا مازاد پهنای پوتر بتنی نسبت به دیوار اطراف چـاه بـه ابعـاد چـاه افزوده گردد و پوترها تا حدامکان به صورت کتابی طراحی گردد.- تعبیه پنجره به ابعاد (۴۰×۴۰) cmجهت تهویه موتورخانه الزامی است.
– حداقل ابعادچاه آسانسور به صورت داخل به داخل حداقل می‌بایست عرض cm ۱۶۰ و عمق cm ۱۹۰ باشد.
– حداقل ابعادچاه جهت آسانسور برانکارد بر به صورت داخـل بـه داخـل حـداقل مـی بایسـت عـرض cm ۱۶۰ و عمـق ۲۶۰cm باشد.
