نکاتی مهم در مورد آسانسور

امروزه جایگاه آسانسور ها در جهان و در صحنه زندگی روزمره افراد دیگر یک کالا و وسیله نقلیه عمودی محسوب نمیشود. افزایش جمعیت جهان توسعه شگفت آور شهرها تولد و تکامل آسانسورهای مدرن و پیچیده ساخت آسمانخراش ها و بلند مرتبه های عظیم و برج های نمادین سر به فلک کشیده کشورها رشد رفاه فردی و اجتماعی و…همه و همه دست به دست یکدیگر داده و این وسیله پیچیده تکنولوژی را به تلفیقی از مجموعه فن آوری های نوین امروزی تبدیل نموده است. رعایت استاندارد های ساخت نصب بهره برداری و نگهداری و مهمتر از آنها افزایش دانش عمومی و تخصصی در خصوص استانداردهای این وسیله ضروری رفاهی ضمن تاثیرگذاری بر جلوگیری از بروز حوادث ووقایع گوناگون می تواند موجب ارتقاء کیفی و ایمنی آن در کلیه زمینه ها گردیده و نیز بر افزایش آرامش و آسایش خاطر کاربران تاثیر گذار باشد. در این خصوص نکات پیش رو به تعدادی از مهمترین این مسایل اشاره خواهد داشت.

۱-در ساختمان های بیش از ۳ طبقه یا حد اکثر طول مسیر حرکت ۹ متر تعبیه آسانسور الزامی است.

۲-در ساختمانهای ۸ طبقه یا با طول مسیر حرکت ۲۸ متر و بیشتر باید حداقل ۲ آسانسور تعبیه گردد.(حتی اگر از نظر تئوری یکی کافی باشد)

۳- در کلیه ساختمانها ی با طول مسیر حرکت بیش از ۲۸ متر حداقل یک آسانسور مناسب حمل بیمار (برانکاربر) ضروریست.

۴- در بیمارستانهای بیش از یک طبقه وجود حداقل یک آسانسور تخت بر اجباری است.(در صورت وجود سطح شیبدار این الزام منتفی است.)

۵- محل استقرار آسانسور باید طوری باشد که حداکثر پیاده روی از در ورودی ساختمان یا آپارتمان برای سوار شدن در هر طبقه ۴۵ متر باشد.

۶-در صورتی که آسانسورها سه دستگاه یا کمتر باشد میتوان آنهارا مجاور یکدیگر نصب نمود.

۷-در صورتیکه آسانسورها بیش از سه دستگاه باشد بهتر است الف-در دو نقطه متفاوت نصب شوند.ب- در دو گروه روبروی هم قرار بگیرند.

۸- عبور هیچ وسیله ای غیر از تجهیزات خود آسانسور ها از داخل چاه آسانسور مجاز نمی باشد.

۹-در ساختمانهای دارای برق اضطراری باید حداقل یک آسانسور بتواند به انتخاب از برق اضطراری تغذیه شود این سیستم باید به طور خودکار فعال شود.

۱۰-نصب دستگیره در داخل کابین در ارتفاع ۹۰ سانتیمتر و روی یکی از دیوارها و به فاصله ۲ سانتیمتر از بدنه کابین توصیه می شود.

۱۱-نصب دستگیره ای بر روی یکی از دیواره های کابین ترجیحا در عقب با سطحی صاف و با فاصله ای حداقل ۲۰ میلیمتر از دیواره و ارتفاع ۹۰ سانتیمتر از کف کابین الزامی است.

۱۲- ارتفاع دکمه زنگ اخبار و دکمه توقف اضطراری که پایین ترین دکمه ها هستند ۸۹ سانتیمتر و بالا ترین دکمه ها نباید بیش از ۱۳۷ سانتیمتر از کف ارتفاع داشته باشند. حداقل فاصله این کلیدها از ورودی کابین ۴۰ سانتیمتر است.

۱۳-زنگ اخبار آسانسور باید مجهز به باطری قابل شارژ باشد و حتی المقدور امکان نصب زنگ کمکی در اتاق نگهبانی نیز فراهم گردد.

۱۴-در حالت کارکرد عادی باز کردن دز طبقه و یا هر یک از لته ها (در مورد درهای چند لته ای)نباید امکان پذیر باشد مگر آنکه کابین در حالت توقف بوده و یا در حال رسیدن به نقطه توقف در منطقه بازشوی درب باشد.

۱۵- تغیرات اساسی در آسانسور ها در صورتیکه منجر به :

        الف-تغییر محل

        ب- تغییر سرعت

        ج-تغییر ظرفیت آسانسورها گردد باید با رعایت مقررات مبحث ۱۵ وزارت مسکن و شهر سازی معاونت نظام مهندسی و اجرای ساختمان انجام گیرد.

۱۶- در صورتیکه فقط یک آسانسور برای ساختمانی پیش بینی شود این آسانسور باید با ظرفیت حداقل ۶۳۰ کیلوگرم (هشت نفره) و سرعت مجاز حداقل ۶۳/۰ متر بر ثانیه انتخاب گردد.

۱۷-در ساختمانهایی با ارتفاع ۲۸ متر و بیشتر استفاده از سیستم کنترل آتش نشان در آسانسورها الزامی است.

۱۸- ابعاد چاه آسانسورهای کششی باید متناسب با:

        الف- ظرفیت آسانسور

        ب- نوع دربها

        ج- سرعت آسانسور پیش بینی گردد.

۱۹-برای سیستم برق آسانسورها مطابق استاندارد (مبحث طرح و اجرای تاسیسات برقی ساختمانها نشریه ۱-۱۱۰ )باید اتصال زمین مناسب در نظر گرفته شود(چاه ارت یا میله ارت)

۲۰-تعریف بالا سری(Overhead):فاصله قائم کف بالاترین توقف تا زیر سقف چاه آسانسور را بالا سری گویند.

۲۱- تعریف عمق چاه(pit):فاصله قائم بین کف پایین ترین توقف تا کف چاه آسانسور راپیت یا چاهک گویند.

۲۲- طول مسیر حرکت(travellength):ارتفاع بین کف طبقه اصلی ورودی تا کف بالاترین طبقه توقف آسانسور گویند.

۲۳-در استفاده از آسانسورهای گروهی عمق چاهک مشترک (pintمشترک)و حداقل بالاسری مشترک(overheadمشترک)آسانسورها برابر است با عمق چاهک و بالا سری سریعترین آسانسور در گروه.

۲۴-هر چاه باید دارای دیواره های بدون وزنه و کف و سقف باشد. تنها چاه های باز مجاز عبارتند از:

        الف-محل نصب دربهای طبقات

        ب- محل درهای بازرسی و اضطراری چاه و دریچه های بازدید

        پ- دریچه ها

ی خروج گاز و دود در هنگام آتش سوزی

        ت- دریچه های تهویه

        ث- سوراخ های باز دائمی بین چاه آسانسور و موتور خانه یا اطاق های فلکه

حالت خاص:

چنانچه در مواقع آتش سوزی در ساختمان چاه آسانسور نقشی در کمک به گسترش آتش و دود به سایر طبقات نداشته باشد موارد زیر مجاز میباشد.

        الف- حد اقل ارتفاع دیوارهای قابل دسترسی افراد به جز سطوح ورودی چاه در ارتفاع بالاتراز ۵/۲ متر باشد.

        ب- برای دیوارهای سطوح ورودی چاه در ارتفاع بالاتراز ۵/۲ متری تر از طبقه می توان به جای دیوار کامل از دیوارهای مشبک که ابعاد سوراخ های آن نباید

            (به طور افقی یا عمودی)از ۷۵ میلیمتر بیشتر باشد استفاده نمود.

۲۵-دمای نرمال محیط داخلی موتور خانه آسانسور باید بین ۵ و ۴۰ درجه سانتیگراد ثابت نگه داشته شود.

۲۶-ترجیحا در زیر چاه های آسانسور نباید فضایی قابل دسترسی افراد وجود داشته باشد چنانچه این فضا زیر چاهک در دسترس اشخاص قرار داشته باشد کف چاهک باید تحمل حداقل N/m5000 را داشته و هم چنین یکی از دو شرط زیر را داشته باشد:

        الف- یا ستونی صلب و محکم از زیر ضربه گیر وزنه تعادل به زمین محکم وصل شود و یا

        ب- وزنه تعادل به پاراشوت (ترمز ایمنی)مجهز باشد.

۲۷- در مورد سیم بکسل حداقل نسبت بین قطر فلکه ها (هرز گرد یا فلکه های اصلی به قطر سیم بکسل باید ۲۵ باشد.

۲۸-در صورتیکه سرعت اسمی آسانسور بیش از ۵/۲ متر بر ثانیه باشد باید طناب های جبران کننده به همراه فلکه های کششی بکار رود و نیز شرایط زیر بر قرار باشد:

        الف-کشش طناب ها باید توسط نیروی جاذبه انجام گیرد.

        ب- کشش باید با یک وسیله ایمنی برقی کنترل شود.

        پ- نسبت بین قطر واقعی قرقره ها و قطر نامی طناب های جبران کننده باید حداقل ۳۰ باشد.

۲۹- هنگامیکه سرعت اسمی آسانسور از ۵/۳ متر بر ثانیه تجاوز کند علاوه بر شرایط قبلی وجود یک وسیله ضد پیچش طناب ها ضروری است (antirebound device)عملکرد این وسیله ضد پیچش به این ترتیب خواهد بود که با بکار انداختن وسیله ایمنی برقی مشروح در بند ۲۸ موتور اصلی آسانسور را متوقف نماید.

۳۰-قطر اسمی طناب های فولادی باید حداقل ۸ میلیمتر باشد.

۳۱-مقاومت کششی تارهای تشکیل دهنده رشته ها باید دارای مقادیر زیر باشد:

        الف-برای طناب های فولادی دارای رشته هایی با مقاومت یکسان ۱۵۷۰ نیوتن بر میلیمتر مربع یا ۱۷۷۰ نیوتن بر میلیمتر مربع

        ب-برای طناب های فولادی که رشته های آنها دارای دو نوع کشش هستند N/mm1370 برای تارهای بیرونی و N/mm1770 برای تارهای درونی

۳۲-سرهای انتهایی طناب های فولادی باید باید به کابین وزنه تعادل و یا نقاط آویز با کمک یکی از روش های زیر و یا با هر سیستم مشابه به دیگری که دارای ایمنی معادل این روشها باشد متصل می شود.

        ۱- قلابی پر شده از فلز یا رزین

        ۲- قلاب گوه ای خود سفت شو (بادامکی)

        ۳- بست

        ۴- قلاب با دست تابیده شده

        ۵- قلاب با بست فلزی استوانه ای و یا هر سیستم مشابه.

۳۳- حداقل بارگسیختگی سیم بکسل فولادی:عبارتست از حاصل ضرب مربع قطر اسمی سیم بکسل فولادی (بر حسب متر مربع) و مقاومت کششی اسمی سیم ها برحسب N/mm

۳۴- جهت جلوگیری از صدمات وارده به بدن خارج شدن سیم بکسل ها از داخل شیارها و وارد شدن اشیاء خارجی بین شیارها و سیم بکسل ها فلکه های هرز گرد و رانشی داخل چاه باید مجهز به حفاظ ایمنی باشد.

۳۵-باز و بسته بودن این حفاظ فقط در شرایط زیر مجاز است:الف-تعویض طناب های فولادی ب)تعویض فلکه ها ج)تراش مجدد

۳۶-سرعت عملکرد گاورنر وزنه تعادل باید از سرعت عملکرد گاورنر کابین بیشتر باشد اختلاف سرعت عملکرد نباید از ۱۰% بیشتر شود.

۳۷-جهت چرخشی ، با توجه به چگونگی عملکرد ترمز ایمنی باید روی فلکه گاورنر علامت گذاری شود.

۳۸- گاورنر باید توسط طناب فولادی که قابلیت انعطاف زیادی دارد حرکت داده شود.

۳۹- مقدار باری که باعث پارگی طناب فولادی خواهد شد باید با ضرایب ایمنی حداقل ۸ برابر نیروی کششی ایجاد شده هنگام عملکرد گاورنر مصاحبه گردد.

۴۰- حداقل قطر طناب فولادی گاورنر باید ۶ میلیمتر باشد.

۴۱-نیروی کششی طناب فولادی گاورنر هنگام عملکرد باید دست کم از یکی از دو قطر زیر که بزرگ تر است کمتر نباشد:

        الف)۳۰۰ نیوتن یا

        ب)دو برابر مقدار نیرویی که برای درگیری ترمز ایمنی نیاز است.

۴۲-نسبت بین قطر واقعی فلکه گاورنر به قطر اسمی طناب طناب فولادی آن باید حداقل ۳۰ باشد.

۴۳-پارگی یا شل شدن طناب فولادی گاورنر باید توسط و سیله برقی ایمنی موجب توقف موتور محرک آسانسور شود.

۴۴- درهای بازرسی:باید دارای حداقل ارتفاع ۷۴ متر و حداقل پهنای ۶/۰ متر باشد.

درهای اضطراری: باید دارای حداقل ارتفاع۸/۰ متر و حداقل پهنای ۳۵/۰ متر باشد.دریچه های بازدید: : باید دارای حداکثر ارتفاع۵/۰ متر و حداکثر پهنای ۵/۰ متر باشد.

۴۵-جهت بازشوی درهای بازرسی درها اضطراری و دریچه های بازدید نباید به سمت داخل چاه باشد.

۴۶- درها و دریچه ها باید به قفل کلیددار مخصوص مجهز باشند که بتوانند بدون کلید مجددا بسته و قفل شوند درهای بازرسی و اضطراری حتی اگر قفل باشند باید از داخل چاه بدون کلید باز شوند.

۴۷- شدت روشنایی مناسب دائمی کف موتور خانه حداقل ۲۰۰ لوکس وروشنایی مناسب چاه آسانسور توسط یک لامپ در ۵/۰ متری بالا ترین و پایین ترین نقاط چاه و در میان چاه نیز در هر ۷ متری یک لامپ نصب شود.

۴۸-شدت روشنایی (لوکس) محل کلید های فرمان و کف داخل کابین ۵۰ لوکس است. شدت روشنایی در نزدیکی در طبقه ورود به آسانسور و در کف آن باید حداقل ۵۰ لوکس باشد.

۴۹-میانگین سرعت بسته شدن لته های در باید کمتر ازm/sec3/0 (در ساختمان های مسکونی)و در سایر محل ها m/sec5/باشد.

۵۰-فاصله بین کابین و متعلقات آن با وزنه تعادل و متعلقات آن در داخل چاه آسانسور حداقل ۵ سانتیمتر است.

۵۱-فاصله افقی کابین و قاب وزنه و متعلقات آن با دیوار چاه  و موانع احتمالی داخل آن باید حداقل ۵ سانتیمتر باشد.

۵۲- سقف کابین آسانسور باید تحمل وزن حداقل دو نفر (با متوسط وزن ۷۵ کیلوگرم)را داشته باشد.

۵۳-در جلو آستانه کابین باید صفحه ای قائم جهت جلو گیری از ورود پا به زیر کابین با ارتفاع حد اقل ۷۵ سانتیمتر و لبه شیبدار ۱۰ سانتیمترنصب شود.

۵۴-کلیه سیم کشی های داخل چاه آسانسور و موتور خانه باید داخل لوله یا کانال های مخصوص انجام گیرد.

۵۵-کلید های توقف اضطراری (کلید قارچی)باید در چاهک روی سقف کابین و داخل کابین ها بدون در تعبیه گردد.

۵۶- هنگام عملکرد ترمز ایمنی مجموعه وزن کابین خالی بعلاوه ۲۵/۱ برابر ظرفیت نامی آن با سرعتی معادل ۱۵/۱ برابر سرعت نامی باید تجربی متوقف نمود.

۵۷- سطح داخلی چاه در سمت درهای کابین اگر برجستگی داشته باشد (ساختمان یا سازه ای )باید با زاویه ۶۰ درجه نسبت به افق پوشانیده شود.

۵۸- در صورت قطع مدار تغذیه آسانسورها از تابلوی برق نباید روشنایی چاه و موتورخانه و پریزهای برق قطع شود.

۵۹- حداقل فضای چاهک (pin)بعد از برخورد کابین یا وزنه تعادل با ضربه گیرهای ته چاه باید حداقل ۵۰ سانتیمتر ارتفاع و به ابعاد ۱۰۰×۵۰×۵۰ سانتیمتر باشد.

۶۰-حداقل فضای باز در جلوی تابلوی کنترل آسانسور ۷۰ سانتیمتر است.

۶۱- حداقل فضای باز در اطراف تجهیزات در حال چرخش ۶۰ سانتیمتر است.

۶۲- حداقل فضای باز در اطراف تجهیزات ثابت ۵۰ سانتیمتر است.

۶۳- حداقل ارتفاع موتورخانه از محل استقرار ماشین آلات ۱۸۰ سانتیمتر است.

۶۴- حداقل ارتفاع از روی قطعات در حال چرخش تا زیر سقف موتور خانه ۳۰ سانتیمتر است.

۶۵- در صورت وجود اختلاف ارتفاع بین سطوح داخل موتورخانه بیش از ۵۰ سانتیمتر سطح بالاتر باید با نرده مخصوص محصور شود و نردبان یا پلکان باید نصب گردد.

۶۶-بازشوی در موتورخانه آسانسور باید به سمت بیرون و با ابعاد حداقل ۹۰×۱۹۰ سانتیمتر باشد.

۶۷-برای جلوگیری از سقوط اجسام به داخل چاه آسانسور مانعی به ارتفاع ۵ سانتیمتر باید در اطراف مجاری یا بازشوی های کف موتورخانه ایجاد شود.

۶۸-نصب قلاب سقف موتورخانه (یا موتوریل) الزامی است.

۶۹- نصب بازشوی ۶۰×۶۰ سانتیمتر (دریچه اضطراری) در زیر سطح سقف زیر چاه و یا یکی از دیواره های چاه از فضای موتورخانه با بازشویی به سمت بیرون چاه و قفل دار الزامی است.این بازشوها نباید در سمت وزنه تعادل باشد.

۷۰-زاویه انحراف مجاز آسانسورها از محور قائم حداکثر ۱۵ درجه است.

۷۱- کابین تا هنگامی که زبانه قفل کننده حداقل به اندازه ۷ میلیمتر با لنگه در درگیر نشده نباید قادر به حرکت باشد.

۷۲- ارتباط بین یکی از اجزای اتصال (کنتاکت‌)که مدار را قطع میکند و وسیله ای که به طور مکانیکی قفل میشود باید مستقیم ساده و حفاظت شده اما قابل تنظیم باشد.

۷۳-در مورد دربهای لولایی قفل باید نزدیکترین فاصله ممکن به لبه هاب عمودی بسته شو در عمل نماید به طوریکه حتی اگر درها افت یا نشت پیدا کنند صحیح عمل کند.

۷۴-ارتفاع مفید داخل کابین باید حداقل ۱۹۵ سانتیمتر باشد. ارتفاع مفید ورودی های کابین برای استفاده کننده ها باید حداقل ۱۹۵ سانتیمتر باشد.

۷۵-رواداری (تلورانس)توقف کابین از سطح تراز ورودی نباید ۲۰- ، ۲۰+ میلیمتر بیشتر شود.

۷۶- در صورتیکه ترمز ایمنی آسانسور از نوع تدریجی باشد هنگامی که کابین با بار اسمی سقوط نماید میزان متوسط شتاب کند شونده باید بین ۲gnو ۷gnباشد.

۷۷-ترمز ایمنی (پاراشوت)ترجیحا باید در پایین ترین قسمت کابین نصب شود.

۷۸- هنگامی که ترمز ایمنی عمل می نماید و بار (در صورت وجود) به طور یکنواخت توزیع شده باشد کف پایین آسانسور نباید بیش از ۵% از حالت عادی شیب پیدا کند.

۷۹- وسیله ایمنی برقی باد روی کابین نصب شود تا هنگامی که ترمز ایمنی کابین در گیر شود موتور اصلی را به محض درگیری و یا قبل از عملکرد ترمز ایمنی متوقف  نماید.